-
1 буявы сеңү
-
2 буявы уңу
выцвета́ть, линя́ть -
3 буявы йогу
= буявы чыгу кра́ситься, па́чкаться -
4 буявы керү
= буявы сеңү кра́ситься, окра́шиваться/окра́ситься -
5 буявы чыгу
-
6 буяу
I перех.1) кра́сить, покра́сить, вы́красить, закра́сить, окра́шивать/окра́сить; покры́ть ( чем) || кра́шение, покра́ска, выкра́шивание, окра́ска, окра́шивание; покры́тие || краси́льный, окра́сочный, маля́рныйкойманы зәңгәр төскә буяу — окра́сить (покра́сить, вы́красить) забо́р в си́ний цвет
чәчне буяу — кра́сить во́лосы
картинаны лак белән буяу — покры́ть карти́ну ла́ком
буяу цехы — краси́льный цех
буяу эшләре — маля́рные (окра́сочные) рабо́ты
2) кра́ситься, подкра́шивать/подкра́сить (лицо, губы) || покра́ска3) перен. приукра́шивать, приукраша́ть/приукра́сить, лакирова́ть || приукра́шивание, лакиро́вка4) разг. па́чкать/испа́чкать/запа́чкать, мара́ть/замара́ть, ма́зать, пома́зать, вы́мазать, разма́зывать/разма́зать, грязни́ть, загрязня́ть/загрязни́ть || маха́ние, па́чканье, разма́зывание, загрязне́ниекулларны буяу — па́чкать ру́ки
күлмәкне үлән яшеленә буяу — замара́ть пла́тье зе́ленью травы́
5) перен.; разг. па́чкать, мара́ть, ма́зать (делать что-л. неумело, небрежно, грязно)нинди рәсем булсын, кәгазь буяп утырам — како́й там рису́нок, про́сто сижу́, бума́гу па́чкаю (мара́ю)
кәгазь буяп язып торасы да түгел иде — не сто́ило да́же бума́гу мара́ть
6) перен. поро́чить/опоро́чить, черни́ть/очерни́ть, мара́ть/замара́ть, запа́чкать, опозо́рить, обессла́вить, обесче́ститьялган хәбәрләр таратып, кемнең дә булса исемен (абруен) буяу — распространи́в небыли́цы, опоро́чить чьё-л. и́мя (репута́цию)
•- буяп алу- буяп бетерү чыгу
- буяп бетерү
- буяп каплау
- буяп кую
- буяу бүлмәсе••II 1. сущ.буяп күрсәтү — изобража́ть ( или представлять) в ро́зовом све́те (цве́те)
1) кра́ска, краси́тель; натураль буялар натура́льные краси́тели; майлы буяу ма́сляная кра́ска2) окра́ска, раскра́ска, покра́ска; покры́тие; аппаратураның буявы купкан облупи́лась покра́ска аппарату́ры; түбәнең буявы бик матур булган о́чень краси́вой получи́лась окра́ска кры́ши3) обычно в мн. ч. кра́ски; тон, цвет, окра́ска, колори́т; күк кырые матур буяулар белән буялды край не́ба окра́сился краси́выми кра́сками; картинада ачык буяулар юк иде на карти́не не́ было я́рких кра́сок (тоно́в)4) перен. обычно во мн. ч. кра́ски (о выразительных средствах речи, музыки и т. п.)иң кара буялар белән тасвирлау — опи́сывать са́мыми тёмными кра́сками
•- буявы чыгу
- буявы керү
- буявы сеңү
- буявы уңу 2. прил.цветно́йбуяу каләме — цветно́й каранда́ш
-
7 краситься
несов.1) ( подвергаться окраске) буялу, буяу сеңү (керү)2) ( пачкаться) буялу, буявы йогу (чыгу)3) (подкрашивать волосы, лицо) буяну, бизәнү4) страд. от красить I -
8 облезлый
-ая; -оеразг.1) (с облезшими волосами и т. п.) иегән, йоны коелган; чәче коелган2) (с облупившейся краской, полинявший) [буявы] кубып беткән (төшкән) -
9 басмаханә
сущ.; уст.1) типогра́фия || типогра́фскийбасмаханә буявы — типогра́фская кра́ска
2) изда́тельствоКазандагы басмаханәләр — каза́нские изда́тельства
-
10 гөмбәз
сущ.; спец.1) ку́пол; ма́ковка || ку́польныйсобор гөмбәзе — ку́пол собо́ра
чиркәү гөмбәзе — ку́пол (ма́ковка) це́ркви; лу́ковица, глава́
парашют гөмбәзе — ку́пол парашю́та
гөмбәз буявы — ку́польная кра́ска
гөмбәз терәге — ку́польное перекры́тие
2) свод || сво́довыймәчет гөмбәзе — свод мече́ти
күпер гөмбәзе — свод моста́
сферик гөмбәз — сфери́ческий свод
гөмбәз кирпечләре — сво́довые кирпичи́
3) па́зушинатәрәзә гөмбәзе — па́зушина окна́, око́нная па́зушина
-
11 идән
сущ.пол (глиняный, деревянный, паркетный и т. д.) || полово́йтакта идән — доща́тый пол
идән җәю (түшәү) — насти́лка (настила́ние) поло́в
идән чүпрәге — полова́я тря́пка
- идән балавызыидән буявы — полова́я кра́ска
- идән камышы
- идән паласы
- идән тактасы
- идән сайгагы••идән астына китү — уйти́ в подпо́лье
идән астыннан — та́йно, тайко́м, скры́тно
идән астыннан чыгу — вы́йти из подпо́лья, легализова́ться, перейти́ на лега́льное положе́ние
-
12 ирен
сущ.губа́, гу́бы (тонкие, толстые)аскы ирен — ни́жняя губа́
өске ирен — ве́рхняя губа́ || губно́й
ирен мускуллары — губны́е му́скулы
ирен буявы — губна́я кра́ска
- ирен тидерүирен авазлары — губны́е (лабиа́льные) зву́ки лингв.
- ирен чәчәклеләр••ирен дә кыймылдатмау — и сло́ва не промо́лвить (букв. да́же губа́ми не шевельну́ть)
ирен сөртерлек — с гу́лькин нос, о́чень ма́ло
ирен турсайту — наду́ть гу́бы ( обидеться)
ирен чылату — пригу́бить, отпи́ть немно́го ( обычно вина)
- ирен тешләүиренендә сөте кипмәгән — молоко́ на губа́х не обсо́хло
- ирен чәйнәү -
13 йогу
неперех.1) па́чкать/запа́чкать, пристава́ть/приста́тькулга буяу йоккан — кра́ска запа́чкала ру́ку
акка кара йокмый — (посл.) чёрное к бе́лому не приста́нет
тәмәке исе йогу — пропита́ться таба́чным за́пахом
төтен исе йогу — пропа́хнуть ды́мом
3) передава́ться/переда́ться, переходи́ть/перейти́; пристава́ть/приста́ть ( о болезни) || переда́чагрипп тиз йога — грипп легко́ передаётся
аңа бернинди авыру да йокмый — к нему́ никака́я боле́знь не пристаёт
яман чир тиз йога — (посл.) дурно́й приме́р зарази́телен (букв. дурна́я боле́знь бы́стро передаётся)
4) перен. передава́ться/переда́ться, влия́ть/повлия́ть на кого-л. (о чувствах, настроениях, черте характера и т. п.)кызның елмаюы аңа да йокты — улы́бка де́вушки передала́сь и ему́
яхшыга иярсәң - яхшылыгы йогар, яманга иярсәң - яманлыгы йогар — (посл.) ≈≈ с кем поведёшься, от того́ и наберёшься (букв. с хоро́шим челове́ком поведёшься - от него́ переда́стся хоро́шее, с плохи́м челове́ком поведёшься - от него́ переда́стся дурно́е)
5) перен. переходи́ть/перейти́ к кому-л. от; кого-л. (о ремесле, искусстве и т. п.)аңа әтисе һөнәре йоккан — ремесло́ отца́ передало́сь ему́
6) перен. привыка́ть/привы́кнуть к кому, чему-л.йортка йогу — привыка́ть к до́му (хозя́йству)
коллективка йога алмыйча йөрү — до́лго привыка́ть к коллекти́ву
7) в сочет. с некоторыми сущ. переводится гл. ф. данного словабуявы йогу (буялу) — кра́ситься
сары төс йогу — пожелте́ть
• -
14 кубу
неперех.1) отлипа́ть/отли́пнуть; откле́иваться/откле́иться, отлепля́ться/отлепи́тьсяпластырь нык ябышкан, купмый — пла́стырь кре́пко прили́п, не отлепля́ется
чүәкнең табаны купкан — откле́илась (отста́ла) подо́шва чувя́ка (дома́шней ту́фли)
2) отстава́ть/отста́ть, отходи́ть/отойти́, отъе́хать прост. ( обои от стены); лупи́ться, облу́пливаться/облупи́ться ( о краске)түшәмнең штукатуркасы куба — с потолка́ отстаёт (отхо́дит) штукату́рка
өстәлнең буявы купкан — кра́ска стола́ облупи́лась
3) отлета́ть/отлете́тьчәйнекнең борыны купкан — но́сик ча́йника отлете́л
аркасы купкан урындык — стул с отлете́вшей спи́нкой
4) шелуши́ться ( о коже), отва́ливаться/отвали́ться, облеза́ть/обле́зть (о коже, краске и т. п.)5) перен. поднима́ться/подня́ться, вска́кивать/вскочи́ть (со стула, со скамьи, с постели)барысы да урыннарыннан куба — все поднима́ются с ме́ста
6) перен. поднима́ться/подня́ться, начина́ться/нача́ться, возника́ть/возни́кнуть (о буре, буране, метели, шуме и т. п.)давыл купты — подняла́сь бу́ря
ыгы-зыгы куты — начала́сь сумато́ха
сугыш кына купмасын — лишь бы не возни́кла (не начала́сь) война́
•- куба башлау
- куба төшү
- кубып бетү
- кубып төшү
- кубып чыгу -
15 штемпель
сущ.ште́мпель || ште́мпельныйхатның кайдан килгәнен ште́мпеленнән белү — узна́ть, отку́да по́слано письмо́, по ште́мпелю
- штемпель сугуште́мпель буявы — ште́мпельная кра́ска
- штемпель сугылган
- штемпель басылган -
16 юылу
страд.-возвр. от юу1) мы́ться, стира́тьсяюылмаган кер — невы́стиранное бельё
2) вымыва́ться/вы́мыться || вымыва́ние; смыва́ться/смы́ться || смыва́ние ( само собой) с пове́рхности и́ли из соста́вабуявы юылган — покра́ска смы́та; со смы́той кра́ской
3) редко размыва́ться/размы́ться (о берегах и т. п.) -
17 ябышу
I взаимно-совм. от ябу I II неперех.1) ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнутьидәннең буявы кипмәгән әле, бик ябыша — кра́ска по́ла не вы́сохла ещё, си́льно прилипа́ет
2) скле́иваться/скле́иться, слипа́ться/сли́пнуться, слепля́ться/слепи́ться || скле́иваниекиселгән икмәк кире ябышмый — посл. отре́занный ломо́ть не скле́ишь
3)а) прилепля́ться/прилепи́ться; ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнуть; пристава́ть/приста́тьюеш күлмәк тәнгә ябышты — мо́крое пла́тье прили́пло к те́лу
чәчләр маңгайга ябышты — во́лосы прили́пли ко лбу
киемгә юеш яфраклар ябыша — к оде́жде пристаю́т мо́крые ли́стья
б) прикле́иваться/прикле́иться, прилепля́ться/прилепи́тьсяобойлар яхшы ябышты — обо́и хорошо́ прикле́ились
4) перен.; разг. прикле́иваться/прикле́иться, закрепля́ться/закрепи́ться (за кем-л.-чем-л.) (обычно о прозвище, кличке и т. п.)5) перен.; разг. ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнуть, привя́зываться/привяза́ться к (кому-л.)балалар вожатыйга ябыштылар, ул кая барса, шунда баралар — де́ти прили́пли к вожа́тому, куда́ он, туда́ и они́
6) схва́тываться/схвати́ться, хвата́ться, ухвати́ться, уцепи́ться, цепля́ться, зацепля́ться/зацепи́ться ( за кого-что); вцепля́ться/вцепи́ться ( во что)чәчкә ябышу — вцепи́ться в во́лосы
кулга ябышу — ухвати́ться за́ руку
әнисенең күлмәк итәгенә ябышу — вцепи́ться в подо́л ма́тери ( о ребёнке)
7) прям.; перен. цепля́ться, хвата́ться, держа́ть (за что-л.)агач тамырларына ябышып тауга менү — цепля́ясь за ко́рни дере́вьев, поднима́ться в го́ру
суга батучы саламга ябыша — посл. утопа́ющий хвата́ется за соло́минку
8) ухва́тываться/ухвати́ться, (горячо́) бра́ться/ взя́ться, принима́ться/приня́ться (за что-л.)зур теләк белән укырга ябышу — с больши́м жела́нием приня́ться за учёбу
авылга кайту белән йорт салырга ябышты — как то́лько прие́хал в дере́вню, взя́лся стро́ить дом
9)а) разг. напада́ть/напа́стьб) хвата́ть, схва́тывать/схвати́ть, брать/взять (за что-л.) вцепля́ться/вцепи́ться ( во что)бугазга ябышу — брать за го́рло
тагын килеп ябышу — вцепи́ться опя́ть
в) прост. цепля́ться, прицепля́ться/прицепи́ться, придира́ться/придра́ться; пристава́ть/приста́ть || приди́рка, пристава́ниеябышты бит миңа, ничек тә ярап булмый — приста́л ко мне, ника́к не угоди́шь
10) перен.; разг. принима́ться/приня́ться, бра́ться/взя́ться; вгрыза́ться/вгры́зтьсятормышка теш-тырнак белән ябышу — вгры́зться в жизнь зуба́ми
11) перен.; разг. прилипа́ть/прили́пнутькитабына ябышкан, аерып алып булмый — прили́п к свое́й кни́ге, ника́к не оторвёшь
•- ябышып тору••ябышып чыгу — этногр. выходи́ть за́муж убе́гом
ябышып яту — прилипа́ть ( к кому-чему)
-
18 яргалану
неперех.1) тре́скаться, потре́скаться, растре́скиваться/растре́скаться (краска на чём-л.) (почва, асфальт, глиняная, фарфоровая посуда и т. п.) расщепля́ться/расщепи́ться (о дереве, доске и т. п.) истре́скиваться/истре́скаться (о шпаклёвке, покраске и т. п.) || растре́скивание, расщепле́ниеалма яргаланган — я́блоко потре́скалось
стенаның буявы яргаланган — кра́ска на стене́ растре́скалась
2) перен. тре́скаться, потре́скаться, растре́скиваться/растре́скаться (о губах, коже рук, ног и т. п.) || растре́скиваниекуллар салкыннан яргалана — ру́ки от хо́лода тре́скаются
-
19 ярылу
возвр.-страд. от яру1) возвр. тре́скаться, потре́скаться; истре́скиваться/истре́скаться разг.стенаның буявы ярылган — кра́ска на стене́ растре́скалась
боз ярылган — лёд потре́скался
күн ярыла — ко́жа тре́скается
2)а) разрыва́ться/разорва́ться (о снаряде, гранате)б) ло́паться ( о стручке)3) щепа́ться, расщепля́ться, рассека́тьсяидән тактасы ярылган — расщепи́лась полова́я доска́
4) распуска́ться/распусти́ться, открыва́ться/откры́ться (о почках, бутонах)5) тре́скаться, потре́скаться, растре́скаться (о руках, губах, лице - от холода, ветра и т. п.)иреннәре ярылып беткән — у него́ гу́бы растре́скались
куллар ярылды — ру́ки потре́скались
6) прост. си́льно крича́ть, во всю мощь говори́ть7) перен. си́льно боле́ть ( о голове)8) страд.; см. яру 1)-4), 6)•- ярылып китү••ярылып ята — отчётливо (я́сно) ви́дно
ярылырга җитеп — прост. изо всей мо́чи
-
20 было да сплыло
буласы булган, буявы сеңгән
- 1
- 2
См. также в других словарях:
агару — 1. Ак яки аксыл төскә кертү 2. Керсезләнү, чистару, арулану. Юганнан соң үз төсенә кайту (керләнгән әйбер тур.) 3. (Озак киюдән, кояш ашаудан яки юганнан соң) әйбернең төсе уңу, буявы китү 4. Чал төскә, ак төскә керү; чалару (чәч, сакал мыек… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
макияж — 1. Косметик чаралар белән битне бизәү 2. Битне бизи торган косметик чаралар (крем, сөрмә, ирен буявы һ. б. ш.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фон — I. и. 1. Рәсемдә, картинада – нигез буяу, җирлек буявы 2. Берәр нәрсәнең арткы планы яки күренеше (шул планда кем яки нәрсә дә булса аерылып күренеп тора) 3. күч. Кем яки нәрсә аерылып торган гомуми нигез; даирә, тирә юнь, гомуми шартлар. II. ФОН … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге